Quà Tết cho con

Bữa nay là Mùng Một Tết năm Quý Tỵ, lại nhằm ngày Chủ Nhật nữa, nên Phương được ở nhà chơi với vợ con.  Sau khi ăn một bữa điểm tâm linh đình, bà xã và 2 đứa con của Phương xúm lại trong bếp cùng làm bánh cookie.  Phương vác cái laptop ra ngồi ở dining table để vừa làm việc, vừa có thể trò chuyện chung vui với gia đình.

Công chuyện đầu Xuân của Phương là kiếm tặng cho 2 đứa con thương yêu một món quà Tết giá trị và đầy ý nghĩa.  Thay vì cứ theo phong tục, cho con tiền trong bao lì-xì đỏ, vợ chồng Phương quyết định năm nay sẽ mở cho mỗi đứa một cái custodial account để vừa save tiền, vừa dạy tụi nó biết cách invest luôn.  Phương cũng quyết định luôn là sẽ mua stock qua chương trình direct purchase + dividend reinvestment plan để đở tốn kém tiền lệ phí.

Phương đã bỏ ra nhiều thời gian lục lọi, nghiên cứu để kiếm một số công ty nào vừa an toàn chắc chắc, vừa có cơ hội phát triển, lại cũng phải vừa đơn giản dễ hiểu nữa.  Có đơn giản dễ hiểu thì họa may 2 đứa con còn khá nhỏ của Phương — chỉ 6 tuổi và 8 tuổi thôi — mới có thể tự một mình quyết định chọn cái nào để mà đầu tư vô.

Sau nhiều cân nhắc, gạn lọc, Phương lựa ra được 3 công ty:  Walt Disney Company (DIS), General Mills, Inc. (GIS), và McDonald’s Corp. (MCD).  Phương mới kêu 2 đứa con tới, nói với chúng như vầy:

“Jaimee and William, listen up … Today is a very special day; it’s called “Tết”, or Vietnamese New Year.  Mommy and Daddy are supposed to give you some money in a red envelope.  But we won’t.  Instead, we’ll take that money and buy a small part in a company for you.  When that company makes money, you will make money too.  If that company keeps on making a lot of money for a long long time, you will keep on making a lot of money for a long long time as well.  So, it is very important that you help Daddy pick out the best company, the one that you think will make the most money, OK?”

“But we don’t know anything about any company, Daddy!”  Bé Jaimee phân bua.

“Don’t worry, honey.”  Phương trấn an con, “Daddy will tell you about 3 companies that you’ve already known pretty well.  In fact, I bet that you guys like what they make and sell a lot too.”

“What are they?”  Thằng cu William hỏi, giọng đầy háo hức.

Phương mới từ từ giảng nghĩa cho 2 đứa con nghe là công ty đầu tiên, Walt Disney Company, kiếm tiền bằng nhiều cách khác nhau.  Nào là mở những công viên giải trí nổi tiếng như Disneyland và Disney World.  Nào là thực hiện vô số phim thật hay như là “The Lion King”, “Mulan”, “Aladdin”, “Beauty and the Beast”, “Tangled”, “Brave”.  Nào là có Disney Channel, Disney Resorts, Disney Cruise.  Rồi còn bán quần áo, đồ chơi, sách vở … với hình ảnh của những Disney characters nữa.

Phương nói tiếp cho 2 con biết là công ty thứ nhì, General Mills, Inc., sản xuất nhiều loại cereals bán chạy nhất thế giới như là Cheerios, Lucky Charms, Trix, Kix, Chex, Wheaties, và Total.  General Mills còn làm đủ thứ khác nữa:  yogurt hiệu Yoplait, cà-rem hiệu Haagan Dazs, bánh nướng Pillsbury, súp lon Progresso, và những hiệu thực phẩm khác như Betty Crocker, Bisquick, Hamburger Helper, Green Giant, Larabar, Nature Valley, vân vân … 

Rồi Phương kết thúc với công ty thứ ba, McDonald’s Corp., với trên 34,000 nhà hàng, mỗi ngày phục vụ khoảng chừng 69 triệu người ở trên 119 quốc gia khác nhau.  Big Mac, Chicken McNuggets, French Fries của McDonald’s vừa rẻ lại vừa ngon.  Phương chưa thấy một đứa con nít nào lớn lên ở Mỹ mà lại không mê ăn ít nhất mấy món ở McDonald’s.  Thậm chí, lớn chồng nhồng như Phương với bà xã của Phương mà lâu lâu cũng vẫn phải ghé qua “McDrive-Thru” để order vài ba thứ đem về ăn cho … đở ghiền.

Thằng con trai út của Phương quyết định hết sức mau mắn, chọn liền General Mills.  Hỏi nó tại sao.  Nó trả lời gọn lỏn, “I like to eat cereals.”

Cô con gái lớn thì cứ đắn đo, giằng co giữa Disney với lại McDonald’s.  Hỏi tại sao.  Nàng trả lời, “I think they both make a lot of money, Daddy.  I don’t know which one is better.”

Phương hướng dẫn con, “Imagine that you’re super-rich, that you can buy the whole company and become ‘The Boss’.  Which of these two companies would you want to own and run?”

Nghe Phương nói thế, bé Jaimee nhoẻn miệng cười tươi, “Disney.  I want to be ‘The Boss’ of Disney.  It’s more fun!”

Phương khen 2 con, “You both made excellent choices!  Now go play.  Daddy must open these accounts for you guys.”

Như đã nói ở trên, Phương sẽ đầu tư cho 2 con qua chương trình “mua cổ phiếu trực tiếp” (direct stock purchase plan) để tiết kiệm tiền commission.  Khi mình đồng ý mỗi tháng tự động mua với một khoảng tiền nhất định thì Disney chỉ charge có $1 cho mỗi lần mua, còn General Mills thì hoàn toàn không lấy tiền “phụ thu” gì thêm hết trọi.  Chứ nếu mua stock qua brokerage account, thường thường mình phải trả từ $5 cho tới $10 cho mỗi transaction, trung bình là cỡ $7.  Nếu mỗi tháng mình chỉ bỏ vô account có $100 thôi, mà tốn hết $7 trả tiền commission, là coi như mình mất toi hết 7% rồi.  Đau bụng lắm!

Khi mua stock thẳng từ công ty, mình còn có thêm một điểm lợi nữa là mình mua được fractional shares để xài hết số tiền của mình.  Thí dụ như giá của DIS là $54.95 thì với $100 mình mua được 1.8016 shares, sau khi trả $1 tiền lệ phí.  Còn trong brokerage account, mình chỉ mua được share nguyên; nếu mình có $100 thì mình chỉ mua được đúng 1 share thôi, và dư lại $45.05 tiền mặt.  Ý quên, mình phải trả $7 lệ phí nữa, tức là chỉ còn có $38.05 thôi hà.

Được nầy thì sẽ mất kia.  Với brokerage account, mình có thể mua mấy chục ngàn loại stock và ETF khác nhau.  Thậm chí, mình còn có thể mua mutual fund, bond, option, future, vân vân … nếu mình muốn.  Còn với direct stock purchase plan, mình chỉ có thể mua được stock của một công ty duy nhất trong mỗi cái account mà thôi.  Nếu mình muốn đầu tư vô 8 công ty thì mình phải mở 8 cái account khác nhau — phiền lắm!

Nhưng nếu mình chỉ đơn giản muốn dạy cho con biết để dành tiền, tập tành cho con biết đầu tư vô chứng khoán, thì một cái custodial account xài chương trình direct stock purchase plan là đã hợp lý hợp tình lắm rồi.  Theo ý Phương thì nó ăn đứt cho con mấy tờ tiền xanh trong bao lì-xì đỏ.