Hổm rày bà con mình hay nhắc đến đường cong lãi suất đảo ngược (inverted yield curve) và suy thoái kinh tế (recession). Báo chí cứ vài bữa là nhắc đến chuyện này, làm ai nấy đều lo lắng. Có mấy đứa bạn của mình sợ quá, bán sạch sẽ stock account luôn, chả còn giữ lại share nào luôn.

Vậy lãi suất đảo ngược là gì, sao làm con người ta sợ hãi đến vậy. Hãy cùng nhau tám một một chút về sự kiện thần thánh này.

ĐƯỜNG CONG LÃI SUẤT LÀ GÌ

Đơn giản nó là một cái đồ thị có 2 trục là:

• Lãi suất trái phiếu (theo %)
• Kỳ hạn trái phiếu

Đường cong lãi suất bình thường

Thông thường trái phiếu dài hạn có lãi suất cao hơn trái phiếu ngắn hạn.

Đường cong lãi suất đảo ngược (Inverted Yield Curve)

Lãi suất trái phiếu ngắn hạn lại cao hơn lãi suất trái phiếu dài ngạn.

Đây là cái mà báo chí và bà con khắp nơi nhắc đến hổm rày đây, và ai nấy cũng đều hoang mang về nó.

So sánh lãi suất ngắn hạn và dài hạn

Cái nào có lãi suất cao hơn? Câu hỏi này cũng dễ trả lời. Nếu bà con mình cho vay 2 năm và 10 năm, bà con mình muốn cái nào lãi suất cao hơn? Đương nhiên mình cho vay 10 nằm thì mình muốn hưởng lãi suất cao hơn 2 năm chứ!

Điều này rất hợp logic. Khi kinh tế đang phát triển tốt, rủi ro trong dài hạn thường cao, như rủi ro về lạm phát hay các biến động trong tương lai, nên lãi suất dài hạn cao hơn lãi suất ngắn hạn.

Khi kinh tế xấu đi thì sao? Thì người ta lo lắng về bất ổn trong ngắn hạn, nên đổ dồn về mua trái phiếu dài hạn. Điều này đẩy giá trái phiếu dài hạn tăng, khi giá trái phiếu dài hạn tăng tức là lãi suất trái phiếu dài hạn giảm.

Tại sao giá trái phiếu tăng thì lãi suất trái phiếu giảm?

Giả sử trái phiếu này (tờ giấy này) đang được rao bán trên thị trường với giá $950. Người mua tờ giấy này bỏ ra $950, một năm sau nhận lại được $1000. Có nghĩa là được trả lãi suất 5.3% (= $50/$950).

Nhưng bây giờ có quá nhiều người dành mua, giá tờ giấy này tăng lên thành $980. Người mua sẽ phải bỏ ra $980, một năm sau nhận lại $1000. Tức là lãi suất nhận được chỉ là 2% (= $20/$980).

DỰ BÁO VỀ SUY THOÁI KINH TẾ

Có nhiều loại trái phiếu của chính phủ Mỹ (US Treasury bonds) như kỳ hạn 1 tháng, 3 tháng… hay 2 năm, 3 năm, 10 năm… Sự chênh lệch giữa lãi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm và 10 năm được dùng để dự báo về suy thoái kinh tế. Bình thường trái phiếu 10 năm có lãi suất cao hơn trái phiếu 2 năm. Nhưng khi lãi suất 10 năm thấp hơn lãi suất 2 năm (Inverted Yield), thì suy thoái kinh tế sẽ xảy ra.

Trong 50 năm qua, lãi suất đảo ngược dự báo rất chính xác về việc suy thoái kinh tế sẽ xảy ra, nhưng không phải lúc nào cũng đúng. Trong lịch sử đã có đôi lần có hiện tượng này (1965 và 1998), nhưng không xảy ra suy thoái kinh tế.

Lãi suất đảo ngược cũng không dự báo được là nếu có suy thoái kinh tế, thì suy thoái kinh tế sẽ kéo dài trong bao lâu.

MÌNH PHẢI LÀM GÌ ĐÂY?

Có một thực tế cần để ý là khi có lãi suất đảo ngược, suy thoái kinh tế không xảy ra ngay lập tức, mà có thể xảy ra trong vòng 1 hoặc 2 năm tới.

Do đó bà con mình đừng có nghe tin tức rồi sợ hãi và vội vàng bán sạch sành sanh stock. Anh Văn trong lớp mình cũng hay nói câu khá vui và chí lý là: nghe tin tức, tin rồi tức.

Nếu bán hết stock ngay lập tức có thể không phải là một quyết định tốt vì giả sử stock còn lên mạnh thêm 1, 2 năm nữa thì mình mất đi cái gain khá là lớn.

Lịch sử cho thấy 3 lần xảy ra lãi suất đảo ngược gần nhất, stock market còn tăng thêm trung bình 21%. Hay cá biệt như năm 1998, khi có lãi suất đảo ngược, stock market còn đi lên thêm 40%.  

Đương nhiên mình cần chuẩn bị cho việc kinh tế suy thoái ra. Vậy mình cần phải làm gì? Dưới đây là số ý kiến cá nhân:

Thêm vàng vào portfolio

Nói về vàng thì từ xa xưa, vàng chính là tiền, là phương tiện thanh toán hàng ngày. Nói đâu cho xa, nếu xem mấy phim kim hiệp Kim Dung, như là Cô Gái Đồ Long, lúc Trương Vô Kỵ và Triệu Mẫn đi ăn phở thì thanh toán bằng vàng nguyên một cục, chứ đâu có dùng dollar, hay nhân dân tệ 🙂

Bởi vậy có thể nói vàng là mẹ các loại tiền tệ. Khi khó khăn thì hãy về với mẹ! Khi kinh tế có phong ba bão táp, thì có các nhà đầu tư có khuynh hướng kiếm nơi trú ẩn an toàn. Và vàng chính là nơi đó.

Nói về vàng thì cần nhắc đến chế độ kim bản vị, khi mà tiền mặt được đảm bảo bằng vàng. Ngày nay, tất cả các nước trên thế giới không còn theo kim bản vị nữa, mà đã chuyển sang tiền pháp định (fiat currency), tức là tiền mặt không cần bảo đảm bằng vàng. 

Khi suy thoái kinh tế, hay khi giảm phát (deflation), dẫn đến giảm chi tiêu và giảm tăng trưởng. Nhà nước có thể phải tăng lượng cung tiền (in thêm tiền) cho nền kinh tế, nhưng vàng thì không thể in được. Điều này khiến giá vàng tăng.

Thời kỳ đại suy thoái 10 năm trước (2007-2009), giá vàng tăng khá cao (24.39%), trong khi stock market giảm rất nhiều (-37.3%)

Vào khủng hoảng dot com (2001), thì vàng cũng tăng giá (4.66%) khi stock market giảm nhiều (-15.1%).

Để đầu tư vàng thi bà con có thể mua vàng ETF như GLD, IAU, hay stock mấy công ty đào vàng như RGLD.

Đầu tư cho bản thân

Do thất nghiệp sẽ tăng lên trong giai đoạn suy thoái kinh tế. Người lao động có trình độ thấp, học vấn thấp và thanh niên sẽ dễ mất việc làm.

Do đó đầu tư cho bản thân để nâng cao trình độ và giữ lấy công việc là điều cần thiết. Cho dù mình đang làm ngành nghề gì, hãy cố gắng làm tốt nhất có thể công việc của mình.

Để ý đến dòng tiền (cash flow)

Câu chuyện từ một người bạn: vào giai đoạn suy thoái kinh tế trước đây, do dồn hết toàn bộ tiền vào stock và không có quỷ khẩn cấp. Khi mất việc làm, dòng tiền vào không đủ bù đắp chi tiêu ra. Mà đúng ngay lúc stock market đã xuống rất sâu, đành phải cắn răng bán lỗ đậm các stock đang giữ.

Trên đây chỉ là một số ý kiến cá nhân, bà con mình cho thêm cao kiến, comments bên dưới nhé.