Mấy bữa trước, Phương nhận được một email hỏi thăm về lớp Stock Investing. Nội dung cái email đó đại khái là như vầy:
” Tôi dự định học lớp Stock, nhưng nói thiệt nhe … tôi có nhiều nghi ngờ lắm! Xin cho hỏi đã có người học trò nào lời được tiền chưa sau khi học, và có ai thua lổ không?”
Phương khoái cái anh bạn nầy, mặc dù bụng dạ không mấy tin tưởng vô mấy em stocks, nhưng vẫn chịu khó hỏi tới để mà biết thiệt hư ra sao. Hà hà, như vậy mới là người có đầu óc cởi mở chớ. Sống ở trên đời, khi chưa biết tường tận một điều gì, mình đừng nên vội xác định, đánh giá liền rằng chuyện đó tốt hay xấu, trúng hay trật … phải không các bạn?
Phương hoàn toàn không phiền muộn gì hết khi nghe anh bạn ấy nói rằng ảnh nghi ngờ chuyện bỏ tiền vô stock là điều nên/cần làm. Anh ấy không có lẻ loi, không phải là trường hợp ngoại lệ gì hết. Có biết bao nhiêu bà con cô bác khác nữa, chỉ mới nghe ai nhắc tới chữ “stock” thôi là sợ điếng hồn, hoặc tang huyết áp, hoặc nổi máu sân si lên liền rồi. Nói cho ngay, cũng tại giá cả của stocks cứ thường xuyên nhảy lên rớt xuống lung tung xèng, nhiều khi không hợp lý, không theo một cái “lô gích” gì hết, thành thử làm nhiều người có cảm giác rằng chơi stocks cũng giống như là chơi “xì dách”, như là chơi vé số vậy: hên thì trúng, xui thì … quắc — đơn giản vậy thôi. Có nghĩa là, có một số không nhỏ những người tin tưởng hết sức mãnh liệt rằng bỏ tiền ra mua stocks cũng không khác gì nhiều so với bỏ tiền ra cờ bạc. Mà đã là cờ bạc rồi thì đâu có bao nhiêu người thắng đâu chớ, toàn là thua không à, bởi vậy nên tránh xa thì hơn.
Thật đáng tiếc!
Bởi vì sự suy nghĩ sai lệch nầy mà hiện tại có hơn phân nửa người dân Mỹ không có một đồng nào hết trong thị trường chứng khoán. Họ không có stocks, cũng không có mutual funds, index funds, hoặc ETF’s gì hết trọi trơn luôn.
Họ bỏ qua một trong những phương tiện, một trong những cơ hội làm giàu tốt nhất trên cõi đời nầy.
Chút xíu nữa đây Phương sẽ chứng minh cho các bạn thấy rõ ràng như 1 + 1 = 2 luôn rằng thì là tại sao đầu tư vô stock một cách đúng đắn thì trên đường dài bạn sẽ thắng, bạn bắt buột phải thắng! Có nghĩa là đầu tư stock khác xa lắc xa lơ với chơi vé số (tại chơi vé số thì cơ hội thắng, cơ hội trúng độc đắc nó cũng hiếm hoi như là há miệng ngáp được con … rồng vậy!)
Bây giờ Phương muốn thông báo cho bạn biết một tin tức khá ư là buồn bã đây: trong khi hơn phân nửa người Mỹ không chịu mua stock, có tới khoảng 60% dân nước Cờ Hoa chơi vé số từ thường xuyên tới mỗi năm ít nhất một lần. Số tiền bà con bỏ ra để chơi vé số cứ càng ngày càng nhiều, đã tăng lên trên 65% trong 12 năm qua. Tổng số tiền dân Mỹ đã xìa ra chơi vé số trong năm 2014 là tới … bạn chuẩn bị tinh thần sẵn sàng chưa? … con số nầy bự lắm đó nhe … $70,000,000,000 lận đó bạn ơi!
Nếu mình lấy tất cả những số tiền người Mỹ đã bỏ ra để mua nhạc, mua sách báo, mua video games, mua vé đi coi xi-nê, mua vé đi coi giao đấu mọi môn thể thao … và cộng hết chúng lại, thì kết quả vẫn còn thua tiền họ chơi vé số tới 7 tỷ rưỡi. Khiếp chưa?
Đáng buồn hơn nữa, người nào càng nghèo thì lại càng “chịu khó”, càng “siêng năng” chơi vé số nhiều hơn (chắc là tại họ muốn mau chóng thay đổi cuộc đời mình). Trung bình, những người có thu nhập dưới $20,000 một năm đã bỏ ra tới $550 hằng năm để mua vé số cầu may!
Những người chơi vé số đã không thèm biết hoặc không đếm xỉa tới những điều nầy:
- Xác xuất trúng số càng ngày càng tệ hại hơn. Từ năm 1992 tới giờ, môn chơi Powerball đã thay đổi luật chơi, công thức tính toán 6 lần, để những người chơi càng ngày càng khó thắng hơn.
- Hồi xưa, xác xuất thắng Powerball Jackpot là 1 trên 55 triệu. Còn bây giờ, xác xuất thắng Powerball Jackpot đã lên thành 1 trên 292 triệu lận rồi (tức là trong 292,000,000 tờ vé số mới có được 1 tờ trúng jackpot).
- Xác xuất thắng của người chơi vé số đã sụt giảm tới 81.2% trong 25 năm qua.
- Ai mà may mắn trúng được $600 trở lên thì phải đóng tới 45% tiền thuế cho khoảng tiền thắng đó — ui da, cái nầy đau đớn lắm à nhe!
Môn chơi vé số đầy nhiêu khê như vậy đó, mà thiên hạ vẫn nhào vô chơi đông đảo hơn là đầu tư vô stock. Mà bạn có biết lý do lớn nhất người ta không chơi stock là gì không? Là tại stock “không an toàn, dễ thua hết, dễ trắng tay”.
Điều nầy có thiệt không? Mời bạn dòm vô bức hình dưới đây:
Để Phương cắt nghĩa thiệt cặn kẽ để bạn hiểu nhé. Thị trường chứng khoán của Mỹ có trên một chục ngàn stock khác nhau. Vì số lượng stock nhiều quá, nên thông thường người ta hay chú trọng vào 500 công ty lớn được công ty Standard & Poor’s chọn lọc và cho vô một cái danh sách được gọi tắt là “S&P 500”. Cái danh sách nầy được coi là “thay mặt” cho thị trường stock vậy. Khi bàn rộng về stock, thường thường người ta hay đem cái danh sách, cái chỉ số S&P 500 nầy ra mà bàn luận.
Mình có thể dễ dàng đầu tư vô một lượt hết thảy cả 500 công ty lớn nầy bằng cách mua một cái index fund hoặc một cái exchange traded fund (ETF) nhái theo danh sách nầy. Có khá nhiều những cái index fund và ETF loại nầy, nhưng cái “nổi tiếng” nhất có ký hiệu là SPY. Giá của SPY vào lúc thị trường đóng cửa ngày hôm nay 13/2/2017 là $232.77 mỗi share. Bạn chỉ cần có $1000 thôi là đã dư sức mua được 4 shares của SPY rồi. Với $550 mà người nghèo chơi vé số hằng năm, cũng mua được trên 2 shares lận. Khi bạn mua SPY, bạn sẽ được kết quả thắng thua, lời lỗ gần giống y chang như là cái chỉ số S&P 500 vậy.
Trong khoảng thời gian gần 90 năm, bất kể vào ngày nào từ 1926 đến 2015, nếu bạn mua SPY và giữ chỉ một ngày duy nhất mà thôi, hôm sau bán liền, thì xác xuất mà bạn sẽ lời là 54%, tức là bạn dễ thắng hơn là thua đó nhe. Bạn càng giữ lâu, xác xuất thắng của bạn càng tăng lên cao. Nếu bạn giữ SPY suốt 10 năm, cơ hội thắng của bạn là 94%. Còn nếu bạn kiên nhẫn, giữ SPY suốt 20 năm thì 100% là bạn sẽ có lời — tức là bạn BẮT BUỘT phải thắng, giống như Phương đã viết ở trên!
Và trong khoảng thời gian 20 năm bạn đầu tư vô stock nầy, tệ nhất bạn cũng sẽ lời 7% mỗi năm. Nếu bạn bắt đầu với $1000 thì 20 năm sau bạn sẽ có $3,870 — tức là lời gần gấp 4 lần tiền vốn. Nếu bạn hên, bắt đầu đầu tư vào tháng 3/1980 thì đến tháng 3/2000 bạn sẽ có được $27,393. Số tiền vốn của bạn tăng hơn 27 lần, với mức lời trung bình là 18% mỗi năm.
OK, bây giờ thử giả sử bạn không phải xui tận mạng chỉ lời 7% hằng năm, cũng không hên quá sức được lời tới 18% mỗi năm. Giả sử bạn lời 10% một năm nha (chọn con số 10 cho nó tròn trịa). Và giả sử thay vì mỗi năm bạn bỏ ra $550 để mua vé số, bạn sẽ mua stock với số tiền nầy.
Hai mươi năm sau, bạn sẽ có trong tay mình $34,651.
$34,651 — tuy là không “dữ dội”, không “hoành tráng” gì cho lắm. Nhưng chắc chắn là cũng “rủng rỉnh”, cũng sướng hơn nhiều so với 2 bàn tay không — kết quả khá chắn chắn của chơi vé số.
Vậy mà cũng còn quá xá nhiều người khi nghe tới stock là bụng dạ đầy ngập nghi ngờ!
Chủ Nhật gặp ở Rìn Wô (đường Ringwood)
Thầy Phương đứng lớp sô lô (solo) giảng bài (solo = một mình)
Sờ tốc (Stock) thì phải đường dài (long term investment)
Đừng như xổ số mà phai túi tiền (phai = thua)
Chị em gật hiểu liền liền
Phen này chắc sẽ mua tiên dễ dàng (giàu = có tiền, mua tiên cũng được :-))
(Nhưng) Điều Một phải hiểu rõ ràng
Sờ tốc xuống quá thì sang bán liền (Rule #1: đừng để thua đậm)
Bảo tồn vốn liếng trước tiên
Sẽ lại có lúc để ri sờ tà (restart :-))
(Điều) Hai đừng mạo hiểm quá đà
Phải có phòng thủ mới là yên tâm
Nếu chưa biết cách tấn công (tự mình nghiên cứu từng công ty)
Thì mua in đết (Index) lòng không lo gì (mua low cost index funds hay index ETFs)
Nhớ luỹ tiến (Compound) cái Đì Vi (Dividends)
Lâu ngày tiền những không đi còn về (đường dài chắc chắn thắng)
(Điều) Ba thì đừng quá phủ phê (đừng tiêu hoang phí)
Tiết kiệm có vốn để kê phố Wuần (Wall Street)
Nên đầu tư lúc còn xuân (đầu tư càng sớm càng tốt)
Cộng với nghiêm túc cùng tuân giáo trình
Thầy Phương đã giảng hết tình
Bây giờ nhất thẩy tuệ minh tỏ tường
War rên Búp phết (Warren Buffett) làm gương!
Đầu tư cẩn thận dài đường chắc ăn
Về già khỏi phải lăn tăn
Có tiền rủng rỉnh đạn xăng dồi dào
Ngày đó sẽ tới chớ nao…. (đừng nóng ruột, vội vàng, từ từ sẽ giàu thôi :-))
— Anh
Man, you cracked me up with that poem! Phương ít thấy ai làm thơ lục bát mà “chiến đấu” được như Anh đó nha: vừa đúng vần đúng luôn luật bằng trắc mà ý tứ lại súc tích dí dỏm nữa. Thank you for spending the time to write it!
Điệu nầy chắc Phương phải năn nỉ Anh cộng tác viết bài thường xuyên cho trang Rủng Rỉnh nầy luôn rồi. Let’s go to lunch after class this Sunday 😉
Thầy Phương quá khen rồi. Thay vì ghi chép thì em làm thơ con cóc để dễ nhớ những gì Thầy đã giảng thôi đó mà :-).
Vâng, trưa CN này sau khi học xong, nếu Thầy rỗi thì em mời Thầy đi ăn trưa. Em biết một quán ăn VN cũng được lắm.
Hẹn gặp Thầy sau.
Chị Jennifer Doan oi, chị đừng từ bỏ, nếu chị vẫn còn chưa đủ tự tin thì chị hỏi xin thầy vào học lại lớp Stock Investing và Option đi. Em nghĩ chị học lại sẽ tốt hơn ạ.
Riêng mình, mình phải cám ơn thầy Phương về lớp học Stock & Option của thầy. Từ một người không biết một tí gì về stock lẫn option mà hơn cả năm nay mình đã tự tin để mua, bán rồi ạ. Hai lớp nầy bổ sung cho nhau quá tuyệt.
Đúng như thầy dạy là mình phải đầu tư dài hạn, và chơi option kiếm thêm. Nhờ biết option nên mình đã sell Naked Put hoac Cover Call để kiêm thêm tiền và để mua được giá stock rẻ hơn so với thị trường. Khi mình “lâm nguy” tưởng mất luôn stocks hoặc phải mua stock mình không muốn vào thì mình đã dùng tuyệt chiêu “roll” thầy dạy, không những mình đã “thoát” mà còn lấy thêm tiền vào. Nhưng mình vẫn cố gắng luôn nhớ “luật bù trừ” thầy dạy để không quá tham lam.
Mình thấy trên Amazon có rất nhiều sách dạy đầu tư, mình cũng đọc qua một số sách nầy nhưng những tuyệt chieu thầy dạy, nếu mình chỉ đọc qua sách mà chưa học qua lớp học của thầy Phương thì sẽ không hiểu hết được, không dám tự tin để chơi đâu ạ.
“Kinh nghiệm” của mình sau khi học hai lớp của thầy Phương là biết chơi option để mua được stock giá rẻ hơn thị trường, kiếm thêm tiền chợ, và tìm stock “good” để có thể giữ lâu dài và để chơi thêm option suốt thời gian giữ nó, cũng như ngắt lổ khi cần thiết. Mình cứ làm option hàng tháng hoặc 3 tháng tùy stocks là có thêm một ít tiền để mua thêm stock, chưa kể nhận thêm được dividends của nó nữa à.
Khoe với thầy một tí là có một account của em, trong khoảng 2 năm trước nhìn toàn màu đỏ nên em chơi option để gỡ lại tiền mình đã mất, và lấy dividends. Bây giờ hầu hết nó đã lên lại xanh đẹp luôn rồi ạ. Hồi trước mặc dù nó đỏ rần nhưng em vẫn giữ vì biết nó là những stock “good” như thầy từng hướng dẫn, nên đúng như thầy nói phải “invest long time”.
Nói chung, tìm một người rất kinh nghiệm truyền đạt cho mình về stock, option bằng tiếng Việt có tâm huyết như thầy Phương là rất khó. Sau khi học, thật sự chơi thắng hay thua là tùy tâm tính mỗi người, vì những cách ngắt lổ thế nào để tránh bị thua quá nhiều và nhiều chiêu thức khác thầy cũng đã dạy mình rất kỹ. Trong quá trình mua bán stock, option có gì vướng mắc, cần thầy tư vấn thầy đều rất nhiệt tình trả lời ngay khi có thời gian.
Thầy Phương ơi, một lần nữa em muốn nói là em rất cám ơn thầy đã cho em một nền tảng cơ bản để em tự tin “chơi” stock ạ, và em cũng luôn nhớ lời thầy dạy “không quá tham lam” 🙂
Cám ơn Tâm đã chịu khó viết 1 cái comment thiệt là dài nha. Anh mừng cho em tuy qua Mỹ không lâu lắm mà rất siêng năng học hỏi để vươn lên, để cuộc sống tài chánh hiện tại của gia đình đã khá ổn định rồi. Ừa, đầu tư đừng có nên tham lam quá, mà phải thận trọng bởi vì Mr. Market có thừa khả năng và rất khoái “làm nhục” mình!
Triết lý của Thầy Phương là đầu tư dài hạn vào những công ty tốt và giá tốt (value investment in good companies). Khi nhận dividend thì reinvest nó. Về dài hạn, trên 10 năm thì total return là ít nhất cũng 10% một năm; nghĩa là tăng khoảng 8 lần sau 20 năm. Đó là chưa kể nếu mỗi tháng bạn tự động transfer thêm tiền vào để mua thêm shares thì sau 20 năm chắc chắn sẽ rủng rỉnh thôi.
Bạn học lớp Thầy Phương đầu tư dài hạn mà lại thức khuya dạy sớm đi đánh short-term thì thua là không có gì ngạc nhiên rồi. Nó giống như bạn học võ Đang của Trương Tam Phong, mà khi xuống núi lại dùng chiêu cước của Nga Mi để đánh nhau thì nắm chắc phần thua rồi còn gì.
Nhưng bạn đừng nản, luôn luôn có cơ hội để làm lại từ đầu. Nếu bạn give up không đầu tư vào stocks nữa nghĩa là bạn bỏ qua một kênh đầu tư mà chắc chắn sinh lợi nhiều hơn những kiểu đầu tư khác (như bank savings, CDs, annuities, bonds) về lâu dài. Tất nhiên mình muốn nói là value investment in good companies with dividend growth. Nếu tìm stocks riêng rẻ khó thì mua dividend ETFs hay index ETFs cũng là một cách dễ dàng để đầu tư dài hạn.
Chúc thành công!
— Anh
Đọc comment của Anh mà Phương thấy … nhớ nhung phim/truyện chưởng quá xá. Ừa, Phương mê Kim Dung tới nổi đặt tên cho thằng con trai là Vô Kỵ luôn đó!
Anh đúng là cựu giảng viên đại học có khác nha, học đến đâu là nhớ bài vanh vách đến đó. Phương rất hãnh diện được chia xẻ nội công tâm pháp tới Anh để mai nầy xuống núi hành hiệp, có đủ sức lăn lộn với giang hồ. Take care, bro. Thanks for standing up for me!
Cảm ơn Thầy Phương. Về stock investing thì em cũng đã lăn lộn giang hồ nhiều nên cũng có vài kinh nghiệm. Học thêm lớp của Thầy nhằm củng cố cũng như bổ sung thêm những chiêu pháp để hy vọng có thể tránh được những sai lầm trong lúc hành tẩu giang hồ 🙂
Em cũng rất háo hức để lãnh ngộ thêm những tuyệt chiêu trong lớp Options của Thầy sắp tới đó!.
Best wishes!
Vincent rất lấy làm ngạc nhiên khi biết Jennifer đã bỏ cuộc, vì Vincent biết lúc còn học Jennifer cũng kiếm được tiền chợ và khá hiểu bài. Chắc vì sau này thắng rồi quá hăng và chơi quá trớn muốn kiếm tiền lẹ mới phải thua thôi, chứ đầu tư đúng bài bản và dài hạn thì tới giờ nầy thì không thể nào thua được. Vincent phải cám ơn duyên phận có dịp học được với Thầy Phương mà hàng năm cũng kiếm đủ tiền để rủng rỉnh thêm :-))
Phương mừng cho anh Vincent đã đều đặn kiếm được vừa dư tiền đi chợ, vừa dư thêm tiền đi chơi nữa, với những chiến thắng trong đầu tư! Good job, anh! Nhưng những thành công của anh thật sự đã không làm Phương ngạc nhiên vì anh là một người học viên siêng năng nhất từ xưa đến giờ: đã học lớp Stock 2 lần và lớp Option 3 lần luôn, mà lại đi về đúng giờ, không cúp-cua ngày nào nữa chớ! Chúc anh mỗi ngày một thắng lớn hơn nữa 😉
Jennifer đã học hai lớp của thầy Phương dạy năm 2013 và thử chơi stock & Option để thực hành những gì mình học được, sau 6 tháng thức khuya dậy sớm kết quả thua $10.000 đành đóng Account laį và quay trở lại hãng làm….có thể mình non tay quá hoặc give up easy nhu các Bạn oi sau khi nghỉ chơi stock minh ăn ngon ngũ yên hêhhehe…!
Phương rất tiếc khi nghe được tin là Jennifer đã thua $10,000. Càng buồn và tiếc hơn khi biết Jennifer đã đóng account và đầu hàng bỏ cuộc. Điều an ủi duy nhất là Jennifer đã không “đổ thừa” rằng những điều Phương dạy là nguyên nhân của sự thua lổ của Jennifer 😉
Trong cả 2 lớp học, Phương thường nhắc đi nhắc lại là Phương không hoan nghênh, không ủng hộ những chuyện day trade, short-term trade, và over-trade. Phương kêu gọi mọi người hãy chơi thủ, hãy bảo vệ vốn, hãy bỏ ít nhất 60-70% tiền vô những stock an toàn như Berkshire Hathaway, McDonald’s, Walt Disney và những “dividend aristocrats” khác. Nếu Jennifer đã làm theo lời Phương dặn thì thứ nhất là sẽ hoàn toàn không phải “thức khuya dậy sớm”, và thứ nhì là chắc chắn đã thắng rồi, thắng nhiều rồi nữa kìa, chứ không có thua đâu!
Mà thua là chuyện cũng khá bình thường trong đầu tư, miễn sao mình phải giữ để đừng thua đậm quá. Mình còn vốn thì vẫn còn cơ hội để làm lại, để vươn lên. Có rất nhiều học viên cũ, khi họ đầu tư cảm thấy không tự tin hoặc kết quả không như mong muốn, đã xin phép Phương và vòng trở lại lớp ôn bài. Tất cả những người nầy sau khi rút tỉa kinh nghiệm, biết sửa sai và có kỹ luật hơn, đã thành công hơn nhiều.
You gave up too soon! You really should return to class to review. I’ll welcome you back — no charge 😉